مقدمه:

دكتر بلال:
السلام عليكم ورحمة الله تعالى وبركاته.
دکتر راتب:
وعليكم السلام ورحمة الله تعالى وبركاته.
دکتر بلال:
دیدار امروز ما پیرامون موضوع داغی است که ناچار درگیر آن هستیم و مردم در بحران‌ها همیشه منتظر علمایی مانند شما هستند تا نظر شرع را در این باره بدانند. امروز ما در مقابل یک ویروس واگیردار قرار داریم. صرف نظر از دلایل و گفت‌وگوهای پیرامون آن ما در مقابل این ویروس هستیم و پیامدهای خطرناکی دارد.
دکتر راتب:
و او نیز خدایی دارد.
دکتر بلال:
او خدایی دارد.

﴿ فَلَا أُقْسِمُ بِمَا تُبْصِرُونَ * وَمَا لَا تُبْصِرُونَ ﴾
(پس نه [چنان است كه مى‌‏پنداريد] سوگند ياد مى‌‏كنم به آن‌چه مى‌‏بينيد * و آن‌چه نمى‌‏بينيد.)

[حاقه: 38 ـ 39]

نکته‌ای که می‌خواهیم اکنون درباره‌ی آن سخن بگوییم این است که برخی از مردم دچار نگرانی و سرگردانی شده‌اند.

﴿ إِنَّ الْإِنْسَانَ خُلِقَ هَلُوعاً ﴾
(به راستى كه انسان سخت آزمند [و بى‏ تاب] خلق شده است.)

[معارج: 19]

ما می‌خواهیم به مردم اطمینان دهیم که آیا مؤمن بی تاب می‌شود یا خیر؟

ارتباط نمازگزار با خداوند صاحب جمال و کمال و بخشش:

دکتر راتب:
آیه:

﴿ إِلَّا الْمُصَلِّينَ ﴾
(به جز نمازگزاران)

[معارج: 22]

اینجا استثنا وجود دارد.
دکتر بلال:

﴿ إِنَّ الْإِنْسَانَ خُلِقَ هَلُوعاً* إِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعاً * وَإِذَا مَسَّهُ الْخَيْرُ مَنُوعاً * إِلَّا الْمُصَلِّينَ ﴾
(به راستى كه انسان سخت آزمند [و بى‏ تاب] خلق شده است *چون صدمه‏ اى به او رسد عجز و لابه كند *و چون خيرى به او رسد بخل ورزد *غير از نمازگزاران.)

[معارج: 19 ـ 22]

چرا نمازگزار از این بی تابی رهایی می‌یابد؟
دکتر راتب:
نمازگزار با خداوند ارتباط دارد. خداوند صاحب جمال، کمال و بخشش است. مؤمن مرتبط با خدا با این ارتباط قوت می‌گیرد. نسبت به وعده‌ی خدا خوشبین است. با توفیق خداوند پیروز می‌شود. یعنی شما با یک ذات کامل ارتباط دارید. نام‌هایش همه نیک است. صفاتش همه والاست. تا زمانی که با قوی ارتباط دارید؛ قوی هستید. با زیبا در ارتباطید زیبایید. با بخشنده در ارتباطید بخشنده‌اید. با حکیم در ارتباط هستید دانا هستید. تفاوت میان مؤمن مرتبط با خدا و انسان بیگانه از خدا بسیار زیاد است و باید میان آن دو در ارتباط با پیرامونشان تفاوت فراوانی بیابیم. در نگرانی و آرامش تفاوت دارند. آیه‌ی اصلی در این موضوع این گونه است:

﴿ فَأَيُّ الْفَرِيقَيْنِ أَحَقُّ بِالْأَمْنِ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ * الَّذِينَ آمَنُوا ﴾
(پس اگر میدانید كدام يك از [ما] دو دسته به ايمنى سزاوارتر است* کسانی که ایمان آوردند.)

[انعام: 81 ـ 82 ]

تفاوت میان امنیت و سلامتی:

ناگزیر باید تفاوت میان امنیت و سلامت را بیان نمود. شاید سالی را کامل زندگی کنید هیچ مشکلی نباشد. این سلامتی است. اما امنیت یعنی انتظار بدی را نکشیدن. امنیت یعنی انتظار نداشتن. امنیت حاصل شدن نیست. حاصل شدن سلامتی است. خداوند می‌فرماید:

﴿ فَأَيُّ الْفَرِيقَيْنِ أَحَقُّ بِالْأَمْنِ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ * الَّذِينَ آمَنُوا ﴾
(پس اگر میدانید كدام يك از [ما] دو دسته به ايمنى سزاوارتر است* کسانی که ایمان آوردند)

[انعام: 81 ـ 82 ]

ادامه می‌دهیم، کافی نیست:

﴿ وَلَمْ يَلْبِسُوا إِيمَانَهُمْ بِظُلْمٍ ﴾
(و ايمان خود را به شرك نيالوده‌اند.)

[انعام: 82 ]

انسان شاید مؤمن به خدا باشد اما در تجارت به شریکش ستم کند. گاهی به برادرش ستم می‌کند.

﴿ أُولَئِكَ لَهُمُ الْأَمْنُ ﴾
(آنان راست ايمنى و ايشان راه‏يافتگانند.)

[انعام: 82 ]

اگر این آیه که «آنان ایمنی دارند» هم برای آنان وهم دیگران بود در این صورت اگر می‌گفتید: تنها تو را می‌پرستیم نماز باطل بود چرا باطل می‌شد؟ چون تو را می‌پرستیم مانع پرستش دیگران نمی‌شد اما قرآن دقیق است.

﴿ أُولَئِكَ لَهُمُ الْأَمْنُ ﴾
(آنان راست ايمنى و ايشان راه‏يافتگانند.)

[انعام: 82 ]

یعنی تنها مؤمن از نعمت امنیت برخوردار است. امنیت سلامتی نیست. سلامتی موضوعی دیگر است. سلامتی یعنی انتظار بدی‌ها را نکشیدن یعنی مؤمن از یک حالت آرامش برخوردار است و به خدا اغراق نمی‌کنم اگر بگویم این امنیت اگر بر یک کشور پخش شود آنان را کافیست. آیه روشن است:

﴿فَأَيُّ الْفَرِيقَيْنِ أَحَقُّ بِالْأَمْنِ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ * الَّذِينَ آمَنُوا وَلَمْ يَلْبِسُوا إِيمَانَهُمْ بِظُلْمٍ أُولَئِكَ لَهُمُ الْأَمْنُ﴾
(پس اگر می‌دانید كدام يك از [ما] دو دسته به ايمنى سزاوارتر است * كسانى كه ايمان آورده و ايمان خود را به شرك نيالوده‌اند آنان راست ايمنى.)

[انعام: 81 ـ 82 ]

می‌خواهم یک تفکر عمومی را نفی کنم. این مؤمن نماز می‌خواند، نه، نه، او نماز می‌خواند، روزه می‌گیرد، حج می‌رود، زکات می‌دهد اما هزار ویژگی متمایز دارد. با درآمد، انفاق، روابطش با همسر، فرزندان، نیرومندان، پیرامونیان، پدر و مادرش، می‌توان هزار بند از بندهایی که مؤمن با آن متمایز است را بیان کرد. ایمان یک مرتبه و درجه‌ی والاست، یک جایگاه اخلاقی، علمی، جمالی‌ است. مؤمن در هر شرایطی خوشبخت‌ترین انسان است.
دکتر بلال:
اگر به بیماری مبتلا شود آیا این بیماری به او آسیب نمی‌رساند؟

مؤمن اخلاق گرا است:

دکتر راتب:
هرگز، درجه‌ی جمالی و درجه‌ی علمی داریم: خداوند دوست نادانی بر نگزیده است و اگر بر می‌گزید به او علم می‌آموخت. یک مرتبه‌ی جمالی و یک مرتبه‌ی علمی و یک مرتبه‌ی اخلاقی داریم. مؤمن اخلاق‌گرا است. مؤمن دروغ نمی‌گوید، خیانت نمی‌کند و تقلب نمی‌نماید.
دکتر بلال:
درست است، شما یک سخن زیبا درباره‌ی این ویروس دارید و می‌گویید: شما به خاطر ترس از بیماری بیمار هستید. کسی که از بیماری می‌ترسد بیمار است. امنیت ندارد. اما در مقابل برای کامل کردن این نکته ما ان شاء الله نمی‌ترسیم. بی‌تابی نمی‌کنیم. ما مؤمن مرتبط با خداوند هستیم و نمی‌ترسیم. اما آیا بهتر نیست برای جلوگیری از اسبابی که خداوند برای ما نهاده استفاده کنیم؟

ضرورت استفاده از اسبابی که خداوند ایجاد کرده برای حفاظت:

دکتر راتب:
این یک وظیفه‌ی دینی است و وظیفه در این جمله خلاصه می‌شود: ما اسباب را بگیریم گویا همه چیز است، سپس به خداوند توکل کنیم گویا اسبابی وجود ندارد. این نکته‌ی مهمی است زیرا مؤمن زندگی می‌کند و در زندگی فشارها و شرایط نامناسب و دشمنان و افراد منفی گرا در زندگی وجود دارد. اما باید بیدار و آماده باشید اما اگر خداوند با شما باشد چه کسی می‌تواند بر علیه شما باشد و اگر خداوند بر علیه شما باشد چه کسی می‌تواند شما را کمک کند؟

دکتر بلال:
با خدا باشید و اسباب را به کار گیرید.
بنابراین وقتی کشورهای جهان عرب و اسلام تصمیماتی می‌گیرند باید برای جلوگیری از واگیر الزام بخش همگان باشد؟

پیروی از دستورات اولی الامر برای مراقبت از سلامتی و بهداشت مردم است:

دکتر راتب:
من همیشه می‌گویم:

﴿ أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ ﴾
(خدا را اطاعت كنيد و پيامبر و اولياى امر خود را)

[نساء: 59 ]

این اولی الامر شما است و نسبت به سلامتی و بهداشت و درآمد و امنیت ما حساس است. او از ما است چرا اطاعت نکنیم؟
دکتر بلال:
تا زمانی که دستور دهد از واگیر در امان باشیم. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:

((لا عَدْوَى ))
((وبایی نیست))

[بخاري از عبد الله بن عمر ]

دکتر راتب:
این یک موضوعی دیگر است. واگیر آمده است. اما مبادا فکر کنید وبا بدون اجازه‌ی الهی آمده است همه چیز به دستور و اراده‌ی خداوند است. باید خداوند اجازه دهد. شما با خداوند هستید و با وبا نیستید..
دکتر بلال:

(( وفِرَ من الْمَجْذُومِ كما تَفِرُّ من الأسد ))
((و مانند گریز از شیر، از فرد جذامی بگریز))

[بخاري ومسلم وأبو داود از ابي هريره ]

باید از واگیر دوری کنیم.
دکتر راتب:
باری دیگر می‌گوییم: اسباب را به کار بگیرید گویا همه چیز است و سپس به خدا توکل کنید گویا اسباب هیچ است.
دکتر بلال:
برخی مردم شایعه پراکن هستند. یعنی تنها اخبار بد را در این شرایط می‌پراکنند. نظرتان چیست؟

ضرورت تعادل میان ایجاد تنفر و علاقه:

دکتر راتب:
این یک نکته است. برادر قرآن یک برنامه است. درباره‌ی مؤمنان و خوشبختی و توفیق آنان و درباره‌ی بهشتی که منتظرشان هست و درباره‌ی جهنم برای ما سخن گفته است. کسی که به منفی گرایی می‌پردازد و به اژدهای بی‌شاخ در قبر و جهنم می‌پردازد به خدا سوگند این شخص دعوتگر نیست. این شخص تنفر ایجاد کننده است. باید میان تنفر و ایجاد علاقه تعادل باشد باید میان آن دو تعادل برقرار کرد. خداوند می‌فرماید:

﴿ ذُو الْجَلَالِ وَالْإِكْرَامِ ﴾

[ سورة الرحمن: 27]

او بزرگ است باید از او بترسید. بخشنده است باید او را دوست داشته باشید. این یک درس برای هر انسانی است که نقش رهبری دارد. برای مادر، پدر، معلم، مدرس و رئیس اداره. از نگهبان تا حاکم، برای همه درس است. کسی که زیر دست شما است باید به همان میزان محبت به شما از شما بترسد یا برعکس آن و باید به میزان ترس از شما، شما را دوست داشته باشد.
دکتر بلال:
بنابراین پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم از خوشبینی خوشش می‌آمد. نباید میان مردم بدبینی رواج دهید. باید اسباب را به کار بگیریم نه این که بدبین باشیم.

شباهت بدبینی و ناامیدی و یأس با کفر:

دکتر راتب:
مجبورم یک سخن جدی را بگویم: بدبینی، افسردگی، یاس و ناامیدی شبیه کفر است.
دکتر بلال:

﴿ إِنَّهُ لَا يَيْئَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْكَافِرُونَ ﴾
(جز گروه كافران كسى از رحمت‏ خدا نوميد نمى‏شود.)

[يوسف: 87]

دکتر راتب:
خداوند وجود دارد و تمام چیزها به دست او است و خداوند در یک چشم به هم زدن تمام موازنه‌ها را بر هم می‌زند.
دکتر بلال:
کسانی که شایعه پراکنی می‌کنند و از اخبار اطمینان ندارند و خبری را که در فیس بوک، واتس آپ می‌آید سریع به گروه‌ها ارسال می‌کنند و نگرانی ایجاد می‌نمایند.

اطمینان از خبر پیش از ارسال آن تا نگرانی ایجاد نشود:

دکتر راتب:
پاسخ:

﴿ إِنْ جَاءَكُمْ فَاسِقٌ بِنَبَأٍ فَتَبَيَّنُوا ﴾
(اگر فاسقى برايتان خبرى آورد نيك وارسى كنيد)

[حجرات: 6]

اطمینان حاصل کنید.
دکتر بلال:
باید اطمینان و تبیین شود.
خداوند به شما خیر دهد و از او می‌خواهیم این بلا را از ما رفع نماید. از شما می‌خواهیم برای امت دعا کنید.

خوشبینی از نشانه‌های ایمان است:

دکتر راتب:
پادشاهی از وزیرش پرسید: سخنی به من بگو که اگر ناراحت باشم مرا شاد و اگر شادمان باشم مرا غمگین کند. به او گفت: هیچ حالتی پایدار نیست.
دکتر بلال:
همه چیز رفع می‌شود.
دکتر راتب:
از نشانه‌های ایمان خوشبینی می‌باشد.
دکتر بلال:
یک دقیقه هم که شده دعا بفرمایید.

دعا:

دکتر راتب:
خداوندا دین ما که عامل حفظ امور ما است اصلاح بفرما. دنیای ما که مایه‌ی زندگی ما است را اصلاح بفرما. آخرتمان را که بازگشت ما به آن است اصلاح بفرما. زندگی را توشه‌ای از تمام نیکی‌ها قرار بده و مرگ را آرامشی از تمام بدی‌ها بنما. خداوندا ما را بر دشمنان ما ای بخشنده‌ترین بخشنده‌ها، پیروز بگردان.

پایان و خداحافظی:

دکتر بلال:
خداوند شما را خیر دهد.
والسلام عليكم ورحمة الله وبركاته